EPPIC 2021

1. Thành phố Vườn Đảo Samal, Philippines

Thành phố Vườn Đảo Samal là một thành phố ven biển nằm ở tỉnh Davao del Norte, ngay trung tâm vịnh Davao ở miền nam Philippines. Thành phố Samal bao gồm hai hòn đảo chính — đảo Samal và đảo Talicud — cùng với một số hòn đảo nhỏ hơn như Malipano, Big Ligid và Little Ligid. Thành phố có tổng diện tích 30.130 ha và được bao bọc bởi ba con sông và hồ lớn: sông Benoling, sông Tagbaobo và hồ Bagsak.

Tính đến năm 2015, thành phố Samal có dân số 104.123 người, tương đương 26.245 hộ gia đình. Đến năm 2020, dân số đã tăng lên khoảng 110.000 người. Nhờ nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào, kinh tế Samal chủ yếu dựa vào nông nghiệp, đánh bắt cá và du lịch. Lượng khách du lịch đến Samal đã tăng trưởng đáng kể, từ 520.000 lượt khách vào năm 2013 lên 1,8 triệu lượt vào năm 2019, càng khẳng định thành phố là một điểm đến du lịch hàng đầu trong khu vực.

Thành phố Samal nằm trong số các khu vực trọng yếu về đa dạng sinh học biển của vịnh Davao, nổi tiếng với hệ thực vật và động vật biển phong phú. Tuy nhiên, hệ sinh thái biển trù phú này đang phải đối mặt với những mối đe dọa ngày càng tăng, đặc biệt là từ ô nhiễm biển, trong đó rác thải nhựa là một trong những nguyên nhân chính. 

Quản lý rác thải nhựa đã trở thành một vấn đề cấp bách đối với Thành phố Samal. Năm 2013, tổng lượng rác thải hàng ngày được ghi nhận là 43.599,74 kg, và con số này đã tăng lên ước tính 48.241,93 kg vào năm 2019. Trong đó, 21% có khả năng tái chế, còn 27,6% là rác thải dư thừa, mà phần lớn là vật liệu nhựa. Trong các chiến dịch làm sạch bờ biển và lặn biển năm 2019, khoảng 7,13 tấn (tương đương 6.622,45 kg) rác thải đã được thu gom. Trong đó, 1,88 tấn (1.632 kg) là rác thải hữu cơ, trong khi 5,25 tấn (4.762,72 kg) là rác thải vô cơ.

Các nguồn ô nhiễm nhựa chủ yếu tại Thành phố Samal là rác thải từ hộ gia đình, chất thải từ ngành du lịch và các cơ sở kinh doanh thực phẩm, cùng với rác thải trôi dạt từ các đô thị lân cận.

2. Đảo Mandalika Lombok, Indonesia

Đặc khu kinh tế (SEZ) Mandalika ở Trung Lombok, Tây Nusa Tenggara, Indonesia, rộng 1.250 héc ta và là một khu vực được ưu tiên phát triển du lịch. Với vị trí chiến lược gần Sân bay Quốc tế Lombok (16 km), Cảng Lembar (55 km) và thành phố Mataram (45 km), khu vực này dễ dàng tiếp cận cho cả du khách trong nước và quốc tế. Nơi đây nổi tiếng với cảnh quan tươi đẹp như Bãi biển Kuta, những ngọn đồi ven biển xanh mướt và Trường đua Quốc tế Mandalika, nơi dự kiến sẽ tổ chức Giải đua xe Mô tô Grand Prix. Ngoài ra, Mandalika còn mang giá trị văn hóa sâu sắc qua truyền thuyết Putri Mandalika của người Sasak bản địa, góp phần làm tăng thêm sức hút cho khu vực.

Về mặt địa lý, Đặc khu kinh tế Mandalika trải rộng trên 8.380 km², bao gồm sáu ngôi làng, được phân chia thành vũng lõi và vùng đệm. Kinh tế địa phương chủ yếu dựa vào nông nghiệp (20,28%), đánh bắt cá (3,83%) và các hoạt động du lịch như lướt ván, lặn biển và leo núi tại các địa điểm nổi tiếng như Tanjung Aan và Bãi biển Gerupuk. Mặc dù phần lớn khách sạn trong vùng là tiêu chuẩn 3 sao, nhưng hiện đang có nhiều dự án xây dựng các khu nghỉ dưỡng 4 và 5 sao để phục vụ sự phát triển dự kiến của ngành du lịch. Vẻ đẹp tự nhiên và các hoạt động giải trí của khu vực này tạo nên sức hút to lớn đối với cả du khách trong nước và quốc tế.

Lượng rác thải nhựa phát sinh tại Đặc khu kinh tế Mandalika đang trở thành một vấn đề môi trường đáng báo động. Tổng lượng rác thải được tạo ra trong khu vực ước tính khoảng 215,7 tấn mỗi năm, trong đó 107,8 tấn là nhựa. Riêng các khu vực bãi biển như Seger và Aan thải ra 7,23 tấn nhựa mỗi năm. Các loại nhựa phổ biến nhất bao gồm HDPE (22,74%), PET (20,42%) và PP (14,03%), thường thấy trong các vật dụng hàng ngày như túi nhựa, chai nhựa và hộp đựng thực phẩm. Lượng rác thải nhựa giữa các làng có sự khác biệt lớn, Làng Kuta, với lượng khách du lịch đông đảo, thải ra nhiều nhất (3,2 lít/người/ngày), trong khi Làng Mertak, ít khách du lịch hơn, thải ra ít nhất (0,81 lít/người/ngày).

Rác thải nhựa trên biển gây ra mối đe dọa nghiêm trọng cho môi trường ven biển của Mandalika. Theo số liệu từ Bãi biển Tanjung Aan, mỗi ngày có đến 29 gram rác thải nhựa bị thải ra trên mỗi mét vuông, còn tại Bãi biển Seger là 4,25 gram trên mỗi mét vuông. Ước tính hàng năm có khoảng 11,21 tấn rác thải nhựa bị rò rỉ ra các vùng biển, sông hồ lân cận. Tình trạng ô nhiễm này bắt nguồn từ các biện pháp quản lý chất thải chưa đầy đủ, bao gồm đốt lộ thiên và vứt bỏ không đúng cách. Nguyên nhân chính của tình trạng ô nhiễm này là do các biện pháp quản lý chất thải còn yếu kém, bao gồm cả việc đốt rác lộ thiên và vứt rác bừa bãi. Loại nhựa phổ biến nhất được tìm thấy trong môi trường biển là PP (69,57%), như thìa dĩa và ống hút nhựa, trong khi nhựa PET (4,46%) chủ yếu là chai và cốc đựng đồ uống.

Ngành du lịch ở Mandalika đã có sự phát triển vượt bậc. Trong giai đoạn 2009-2019, lượng du khách đã tăng từ 37.897 lên đến 618.120 lượt, và các dự báo cho thấy con số này có thể đạt 2,57 triệu vào năm 2025 nếu xu hướng hiện tại không thay đổi. Để đón đầu lượng khách du lịch khổng lồ này, các kế hoạch xây dựng 10.000 phòng khách sạn và 3.900 đơn vị nhà ở, bao gồm biệt thự, căn hộ và nhà phố, đang được triển khai. Nếu không có biện pháp quản lý chất thải hiệu quả, sự gia tăng về du khách và cơ sở hạ tầng có khả năng làm trầm trọng thêm các vấn đề môi trường, đặc biệt là ô nhiễm nhựa, điều này có thể tác động tiêu cực đến cả hệ sinh thái địa phương và trải nghiệm du lịch.

Mặc dù đã có hệ thống quản lý chất thải, Mandalika vẫn đối mặt với các thách thức. Vẫn còn tình trạng một bộ phận cư dân xử lý chất thải không đúng quy trình thông qua việc đốt lộ thiên hoặc thải bỏ nhựa xuống các dòng sông lân cận. Hai mươi sáu điểm nóng về rác thải đã được xác định, đặc biệt là xung quanh các khu vực kinh doanh và Bãi biển Kuta, nơi tình trạng xả rác bừa bãi diễn ra phổ biến. Việc thu gom rác thải hiện dựa vào các xe chạy bằng động cơ đốt trong để chở rác đến bãi chôn lấp ở Làng Teruwai, cách đó 15 km. Với lượng khách du lịch dự kiến sẽ tăng mạnh, cơ sở hạ tầng quản lý chất thải hiện tại  có nguy cơ trở nên quá tải, đòi hỏi sự quan tâm và hợp tác khẩn cấp từ chính quyền địa phương, các doanh nghiệp và cộng đồng để giảm thiểu tác hại đến môi trường.